W blasku słońca, przedzielonym woalką skondensowanej pary wodnej, w postaci porozrzucanych plam cirrusów i błąkającej się mlecznej mgiełki, jawi się obraz i słowo. Słowo siada na konarach i zielonymi włosami wierzb strąca poranną rosę. Przejrzyste kropelki nieśmiało opadają na ziemię. Przebudzony obraz ostrymi konturami przecina niebo, ukazując rozsypane piórka, pchane oddechem wiatru.
Pęknięta poducha zmieszanych barw, podpalanych płomieniami emocji, jak fale na morzu ożywa, pulsuje, tańczy, wylewa się, jakby chciała opuścić krajobraz.
Pojęcia ubrane w słowa krążą jak motyle, zataczając kręgi wokół tego, co widzialne. Splatane w długie warkocze wzruszeń wtapiają się w obraz. Prace Antoniego Ruta są środkami transponującymi wizję rzeczywistości na suwerenną materię ducha, wyraźnie odczuwa się nacisk, kładziony na nastrojowość działań emocjonalnych.
Ukazane dzieła obdarowują nas catharsis, tym odkrytym już w starożytności oczyszczeniem duszy z rozpaczy i marazmu. Budzą w nas radość, odwagę i nadzieję. Pozytywne wartości obrazów ujęte są słowami J. Przybosia: „w najmniejszej ilości słów, największa ilość skojarzeń wyobrażeniowych”.
Fotografie Antoniego Ruta są transfiguracją poetycką faktów świeżo widzianych przez artystę i mocno odciśniętych w jego pamięci. Poprzez czujne i czułe widzenie, płynące z samotnej kontemplacji przedziera się ku innemu wymiarowi. Podąża własną drogą i stale modyfikuje język fotograficznego przekazu. Przez to przekazuje nam prawdę o otaczającym nas świecie przyrody, o pięknie oraz prawdę o sobie, odbitą i zwielokrotnioną lirycznie w wielu fotografiach. Przy tym imponuje szerokim spektrum tematyczno-fotograficznym, niepowtarzalnością poetyckiego widzenia i siłą artystycznego wyrazu. W jego pracach wyczuwa się stosunkowo czystą i dźwięczną muzykę kształtów i barw. Potrafi scalać najgłębsze treści z najwyższą formą fotograficzną, tak że odsłania przed nami bogactwo źródeł reminiscencji. Umie obserwować i odczuć drobiazg każdy i umie rozszerzać swój zakres widzenia na przestrzeń horyzontu świata. Prace jego mają przemyślaną kompozycję i są perfekcyjnie wykonane. Pulsuje w nich żywa miłość do piękna. W swym wyrazie stają się kontemplacją ciszy i wartkim splotem kolorowych błysków tajemniczego milczenia. Zestaw zdjęć to pewien rodzaj medytacji, który ma pomóc wyrwać się z kręgu myśli, aby doprowadzić do szczęśliwego stanu czystej świadomości w drodze całkowitego odprężenia fizycznego i umysłowego. Wyczuwa się ekstatyczne i niemal modlitewne zachłyśnięcie obcowaniem z przyrodą. Bogactwo natury, wybranej, tej zastanej rzeczywistości i tak naprawdę do końca jej niepoznawalność wyzwalają podziw i pewną pokorę. Poprzez swoje fotografie i foto-grafiki Antoni Rut delikatnie bada i indaguje to co nieuchwytne.
Leszek Lesiczka krytyk sztuki, prezes Stowarzyszenia Pryzmat, redaktor „Foto Zeszytów”.
Życie jak sztuka
Antoni Rut. Klasyk fotografii krajobrazu, ujmującego malarstwa, czystej fotografii, wyrafinowanego warsztatu, specyficznego gatunku nacechowanego pełnią światła i wirującym powietrzem wypełniającym obraz nieba. Wsłuchuje się w siebie, w swoje wnętrze, w swoją duszę i serce by lepiej, pełniej, głębiej oddać w swoich pracach piękno przyrody.
Jest jednym z ważniejszych inicjatorów i twórców zaplecza artystycznego i ruchu fotograficznego w Polsce. Współpracował z wieloma galeriami i muzeami krajowymi i zagranicznymi m.in.: Galerią Miejską w Charkowie, Galerią Centre Gryonnaise w Szwajcarii, Galerią Miejską Arsenał w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Narodowym Rolnictwa w Szreniawie, Muzeum Zamek Górków w Szamotułach, Muzeum Średzkim Dwór w Koszutach, Muzeum Ziemi Czarnkowskiej w Czarnkowie i in. Swoje prace prezentował 829 razy m.in. w 64 wystawach indywidualnych (64 tytułach) eksponowanych w muzeach i galeriach w Polsce oraz Francji, Belgii, Holandii, Hiszpanii, Danii, Słowenii, Szwajcarii, Niemczech, Austrii, Chinach na Ukrainie i Węgrzech a przede wszystkim, w latach 1982–2005 we własnej Galerii Fotografii „Fotoplastykon” w Poznaniu, której uroku dodawał stojący w niej ponad 50 lat fotoplastykon. Galeria nie była działalnością gospodarczą, istniała wyłącznie dzięki jego zamiłowaniu do fotografii trójwymiarowej. Wszystkie działania wynikały z jego pasji artystycznego zapisywania na światłoczułym papierze ulotnych chwil, nostalgicznych miejsc, skrywanych dążeń i namiętności człowieka oraz potrzeby umożliwienia wielu artystom konfrontacji na polu kultury i sztuki.
Antoni Rut wziął udział w 246 wystawach zbiorowych. Zorganizował i był kuratorem 309 wystaw w Polsce i zagranicą, m.in.: „Bezdroża wyobraźni” (2004) środowiska poznańskich artystów fotografików w Galerii Miejskiej w Charkowie, „Fotograficy z Charkowa” (2004) w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu, „Impresje poznańskie”, „Refleksje na koniec wieku” (2000) oraz „Obszary Wyobraźni” (2004) członków Okręgu Wielkopolskiego Związku Polskich Artystów Fotografików w Muzeum Narodowym w Poznaniu, „Nasza Wielkopolska” Oddziału Poznańskiego Związku Artystów Plastyków w Solalex w Szwajcarii, „Wrażenia i refleksje” (2017) Wielkopolskiego Związku Artystów Plastyków w Muzeum Narodowym Rolnictwa w Szreniawie.
W latach 1996-1999 został wiceprezesem OW Związku Polskich Fotografików Przyrodniczych. W latach 1999-2002 sekretarzem, a w latach 2002-2005 wiceprezesem Okręgu Wlkp. Związku Polskich Artystów Fotografików. W latach 2003-2005 wiceprezesem a od 2009 r. prezesem Oddziału Poznańskiego a w latach 2009-2015 członkiem Zarządu Krajowego Związku Artystów Plastyków. Od 2015 r. jest prezesem Wielkopolskiego Związku Artystów Plastyków.
Jest pomysłodawcą i organizatorem szesnastu edycji Ogólnopolskiego Konkursu Fotografii „Przestrzeń wyobraźni”, dziesięciu edycji Ogólnopolskiego Salonu Fotografii „My Koziorożce” oraz sześciu edycji Poznańskiego Salonu „Robinsonada”. Jest organizatorem sześciu poznańskich edycji Ogólnopolskiego Festiwalu Diaporam Cyfrowych. Jest autorem albumu fotografii „Wierzby wielkopolskie”. Przez osiem lat prowadził kursy fotografii, na których ponad pięciuset słuchaczom wpoił zasady artystycznego spojrzenia na otaczającą rzeczywistość i przedstawiania wizji i przemyśleń w nowatorski niespotykany sposób.
W 2003 roku za swą działalność odznaczony został przez Stowarzyszenie Twórców Fotoklub Rzeczypospolitej Polskiej Srebrnym Medalem „Zasłużony dla Fotografii Polskiej”, a przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego odznaczeniem „Zasłużony dla Województwa Wielkopolskiego”. W 2010 roku odznaczony został przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Brązowym Medalem „Gloria Artis”. W roku 2012, w roku jubileuszu 45-lecia pracy artystycznej Zarząd Województwa przyznał Nagrodę Marszałka Województwa Wielkopolskiego w dziedzinie kultury. W roku 2013 odznaczony został przez Prezydenta RP Złotym Krzyżem Zasługi. W 2017 roku odznaczony został przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
W książce „Antoni Rut” profesor Uniwersytetu Artystycznego Stefan Wojnecki napisał: „…Reasumując, na twórczą aktywność Antoniego Ruta składa się zarówno jego dorobek artystyczny, jak i organizacyjny. Bardzo trudno rozstrzygnąć, który z nich ma poważniejszą rangę w kulturze kraju. Jednak jedno jest pewne: dopiero całość jego aktywności tworzy niepowtarzalną sylwetkę człowieka, bez reszty oddanego polskiej kulturze wizualnej…”
Leszek Lesiczka krytyk sztuki, prezes Stowarzyszenia Pryzmat, redaktor Foto Zeszytów